15 maart t/m 12 april: De Irissen van Ellen Jess
Foto’s werken:
no images were found
Prijzen tussen €800,– en €4400,–
Foto’s opening:
no images were found
Toespraak Anne Mie Emons:
Allen welkom op de opening van de expositie ‘ De Irissen van Ellen Jess’, en vooral natuurlijk de kunstenaar, Ellen Jess, haar echtgenoot Theo Kuijpers en haar dochter Tanja Jess.
Ellen Jess heeft haar opleiding gehad op drie verschillende academies in drie landen: Karlsruhe in Duitsland, Washington In de VS en den Bosch hier in Nederland, landen waar ze ook gewoond heeft. Ze is een eigenzinnig kunstenaar, die zowel een thema als een techniek tot op de bodem uitdiept met veel succes.
Haar thema van de laatste jaren is de irisbloem. Het materiaal bestaat uit lagen beschilderd Japans papier. Ellen is een zeer erudiete vrouw die van aanpakken weet, een harde werker. Ze heeft een enorm atelier, een fabriekshal, die helemaal vol ligt met haar kunstwerken, sommige klaar en vele in uitvoering, duizelingwekkend.
Wat betreft de techniek: lagen beschilderd Japans papier. Ik heb 2 keer eerder een kunstenaar in de galerie gehad die werkte met Japans papier. De eerste keer was dat Nikki van Es in mijn eerste ‘POP-UP Gallery’ in Wageningen Universiteit in 2012 met papier dat vrij in de ruimte hangt, beschilderd met niet bestaande plantenmotieven van DNA tot doorsneden door bomen. In 2013 de Zwitserse Annette Haeberling met gescheurde geschilderde flarden papier op elkaar geplakt, werken geïnspireerd op natuur. En nu Ellen Jess. Maar dit is heel anders. Ik heb Ellen bezig gezien en zij boetseert bijna met het papier, maakt 3-dimensionale vormen zoals in deze perspex kasten. Of vele lagen dicht op elkaar. Het gekleurde papier wordt geplooid en geschikt tot een geheel in een volledig eigen stijl.
Wat betreft het thema? Ik gaf laatst twee lezingen in Museum Arnhem over ‘kunst waarderen’ en ‘kunst verzamelen’. En een van de stellingen was ‘kunst geeft inzicht’. Inzicht in geschiedenis, leven om ons heen, onze maatschappij, onszelf. Dat is waarom mensen kunst in hun huis hangen: inzicht verwerven door het inzicht dat een kunstenaar had, en wil overbrengen, op je in te laten werken.
Welk inzicht verschaft de kunst van Ellen Jess ons? Om dit te achterhalen heb ik haar kunst vergeleken met die van haar man, Theo Kuijpers, die vorig jaar een prachtige expositie had in Museum de Pont in Tilburg. Met zijn aardetinten zet hij ons met beide benen op de grond, in de Australische natuur of met pasteltinten in een mediterrane stad: hij wortelt ons in onze omgeving. Ellen niet. Haar werk is veel etherischer, luchtiger. Waar brengt zij ons naar toe? Dat is de bloem van de irisplant. Het gebruik van veel blauw maakt het werk licht en luchtig. De diepere betekenis, in ieder geval voor mij als bioloog, is reproductie, voortplanting, in allerlei vormen, ook de menselijke. Niet dat zij dat proces of die daad verbeeldt, maar de sfeer, het belang. Kijk naar het werk: ‘Iris hart’. En het danst, kijk naar het werk: ‘het licht tekent de Iris’. Je zou deze tentoonstelling ook kunnen noemen: Dans van de voortplanting.
Het past ook heel mooi bij de beelden van Jan Pater, waarvan er een aantal staan van de vorige expositie, allemaal torsen. Naar aanleiding van het persbericht over de tentoonstelling van Jan, werd ik uitgenodigd voor een interview met radio Arnhem. De eerste vraag was: ‘de kunstenaar is geïnspireerd door de menselijke tors. Dus het gaat zeker over borsten en billen?’ Dat is niet zo. In de kunst van Jan Pater is de tors meer dan een ‘Sexual Persona’ (Camille Paglia); het gaat over die hele persoon, inclusief gevoel en psyche. Zo is het ook met het werk van Ellen waarin ze voor mij voortplanting van organismen verbeeldt. Ze verbeeldt niet die daad, of die organen, maar de essentie. Haar kunst gaat over de dans van het leven.
Uit het persbericht:
Tussen doornstruiken in de Provence kwam Ellen Jess onverwacht oog in oog te staan met de iris. Juist in deze ruige omgeving trof de fragiele kwetsbaarheid van de bloemkroon de kunstenaar. Het werd een blijvende fascinatie, waarin zij steeds weer de herinnering aan deze bijzondere ontmoeting verbeeldt. De iris van de Côte d’Azur met bloembladen als ‘Groetjes van Vincent’.
Met lagen beschilderd Japans papier realiseert Jess ruimtelijke werken. De nuances in kleur, vaak blauw, en de subtiele transparante gelaagdheid, roepen een etherische sfeer op, in een handschrift met elementaire kracht en uitdrukkingsvaardigheid. Naast de 3-dimensionale werken met japans rijstpapier maakt Jess ook pasteltekeningen en zwarte krijttekeningen. Zo kwetsbaar, en fragiel, maar toch met krachtige emotie. Het zijn geen portretten van bloemen, maar werelden waar je in kunt duiken.
Ellen Jess is geboren in Schwerte, Duitsland, maar woont en werkt in Nederland. Zij studeerde aan het ‘Corcoran College of Art and Design’ (Washington DC), de ‘Staatliche Akademie der Bildenden Künste’ (Karlsruhe) en de ‘Koninklijke Academie voor Kunst en Vormgeving’ (’s-Hertogenbosch). Ellen exposeerde in Duitsland, België, IJsland, Verenigde Staten, en in Nederland onder andere in Museum van Bommel van Dam en Museum de Pont. Werk van haar is opgenomen in de collectie van bijvoorbeeld Museum van Bommel van Dam.
In 2012 had Ellen Jess een expositie in Museum van Bommel van Dam