Solo van Tony Dočekal
Art Gallery O-68 presenteert de solo-expositie ‘The Living Road’ met werk van Tony Dočekal (fotografie en video) van 3 december t/m 10 december 2023. Op zondag 3 december is de opening van de expositie van 15:00 tot 17:00 uur. Deze tentoonstelling is in het kader van de uitreiking van de Burgemeester de Bruijnprijs 2023 die aan Tony is toegekend en op 1 december uitgereikt zal worden door de burgemeester van Rheden.
Met het Westen van Amerika als achtergrond, onderzocht Tony de uitdagingen van een nomadisch bestaan. In haar werken staan mensen centraal die zich buiten de gebaande paden bewegen. Ondanks de esthetiek van haar fotografie verbergt het nooit de onderliggende problematiek van armoede, dakloosheid en kansenongelijkheid. Tony verkent de invloed van sociale en economische krachten op identiteit. Het bedachtzame proces van analoge fotografie vergt tijd en rust en stelt haar in staat een connectie te vormen met de geportretteerden. Zij zijn voor Tony niet ‘de anderen’; ze herkent zichzelf in hun zoektocht en komt daardoor dichtbij.
De expositie ‘The Living Road’, met werk uit de afgelopen drie jaar, gaat over de zoektocht naar volwassen worden in de huidige maatschappij met de vele verwachtingen en uitdagingen: een reis naar je fysieke of innerlijke ‘thuis’. De expositie – die naast kleurenfotografie ook voor het eerst een videowerk toont – bevraagt conventies over waar je aan moet voldoen om wel of niet mee te doen in de huidige maatschappij, en nodigt de kijker uit tot introspectie over wat hun eigen ‘thuis’ is.
Tony Dočekal werkt en exposeert in binnen- en buitenland, heeft een BA in Fine Arts van Artez, en ontving voor haar fotografie de Olympus Young Talent Award, Zilveren Camera Portret en nominaties voor de SO Award (van de vakbond voor professionele fotografie Dupho.)
Uit de openingsspeech op zondag 3 december door Anne Mie Emons
……. Tony behaalde een bachelor in Schone Kunsten aan Artez. Ze won een Olympus Young Talent Award en de Zilveren Camera Portret, en werd genomineerd voor de SO Award van Dupho, de vakbond voor professionele fotografie. Dat is te lezen in Pf Magazine, het belangrijkste Nederlands/Belgische tijdschrift voor fotografie. Het winnende werk voor de Zilveren Camera Portret hangt hier, een foto van Chad, een man uit Los Angeles zonder permanent adres, van wie op een dag, tijdens de pandemie zijn kleren gestolen waren. Wat Tony vastlegt in deze foto is zijn vrolijke oplossing voor zijn probleem: een feestelijke roze jurk, een trouwjurk die wel voorhanden was. Heel typerend voor het werk van Tony Dočekal. We zien een vrolijke situatie, een krachtige zelfbewuste man, terwijl de foto óók refereert, impliciet weliswaar, aan de problematische daklozenopvang in Los Angeles toen er tijdens de pandemie niet voldoende opvanggelegenheden voor daklozen waren.
Samen met haar vriend Bas Timmer, oprichter van Sheltersuit, (zeker interessant om hun krant te lezen) ondersteunt deze kunstenaar gemeenschappen met mensen zonder vaste huisvesting. En daar gaat haar kunst ook over.
De tentoonstelling hier, ‘The Living Road’, is een project waar Tony zich nu al drie jaar op richt, geïnspireerd op het Amerikaanse Westen en vooral het nomadische leven daar: een gemeenschap van mensen die uit noodzaak of zelf gekozen geen huis hebben. Tony fotografeert mensen uit deze community.
Net als bij het werk Chad – waar ik het net over had – heeft de kunstenaar wel aandacht voor de armoede en kansenongelijkheid, maar fotografeert mensen niet als slachtoffer, niet als ‘de ander’ maar als haar gelijke. Hoe kan zij dat? Wat er tijdens haar, ik zou bijna zeggen ‘road shows’, gebeurt is dat ze de mensen die ze gaat fotograferen echt leert kennen, vriendschap sluit en daarom meer ziet, en vooral ook hun sterke trotse kanten, hun identiteit. Ik denk dat dat het is, wat haar werk zo goed maakt. Ze verdiept zich in de mensen die zij fotografeert.
Dat houdt ook verband met haar werkwijze, analoge fotografie, een traag werkproces. Twee weken geleden was ze weer in Arizona om opnamen te maken, waarvan we hier op het LED-scherm het proces zien. Maar die negatieven heeft ze pas vorige week naar het fotolab kunnen brengen en de uitkomst heeft ze nog niet gezien. Ze vertelde me dat ze wel beelden in haar hoofd heeft van de werken die het zullen worden, maar dat is nog niet zeker. Dit lijkt me een heel ander keuzeproces dan hoe je werkt met digitale fotografie. De uiteindelijke keus van het winnende negatief, als kunstobject, is veel later dan de opname zelf, maar daar zit wel een actief hersenproces tussen van een kunstenaar die weet te kijken.
Ze stelt vragen aan de kijker, bevraagt ons, als we naar haar foto’s kijken. Wat zijn onze normen? Wat zijn de regels van onze maatschappij? Wie sluiten we buiten? Welke maatschappij hebben wij? Welke maatschappij willen wij? Dat komt prachtig naar voren in de eerste film die ze gemaakt heeft, die draait in de videokamer. Duurt ongeveer een kwartier. Op een heel sterke manier brengt zij daar de aspecten die zij belangrijk vindt naar voren:
– Het persoonlijke intieme thuis zijn bij jezelf: dat is het beeld dat je ziet.
– De maatschappij waarin je leeft, dat is de mannenstem die het gedicht van Alan Ginsberg ‘America’ voordraagt.
– En de vrouwenstem die de situatie uitlegt die de maatschappij op deze persoon drukt.
The Living Road is ook een reis naar volwassenheid, en daar voorbij, de reis die je als mens aflegt, een reis die jou maakt tot wie je bent. Dat zou ik willen illustreren aan de foto van Larry. Larry leeft op Hope Street en heeft duidelijk veel meegemaakt, zeker ook minder fijne dingen. Maar Tony weet in haar foto niet alleen een deel van die weg vast te leggen maar ook de identiteit van de persoon. Knap gedaan! En super ook, het werk dat daarnaast hangt, Dodge Flower. De pijl die er al stond en het matras waar buiten op geslapen is. Veelzeggend.
In het interview dat in Pf magazine binnenkort met mij uitkomt, zeg ik, dat ik niet zoveel met fotografie had. De journalist merkt op dat ik wel een van de vaste exposanten op UNSEEN ben, een internationale kunstbeurs voor fotografie in Amsterdam. Dat is zo. Er zijn steeds meer kunstenaars bij de galerie gekomen met fotografie. En dat ik daar eigenlijk niet zoveel mee heb, hoort vanaf deze show tot het verleden………….